Қазақ киносында тіл мәселесі өзекті  - сенатор

19.12.2024, 16:43
431
Қазақ киносында тіл мәселесі өзекті  - сенатор SMARTNEWS.KZ коллажы / Дана Асылбек

Сенатор Руслан Рүстемов Премьер-министр Олжас Бектеновке елдегі кино тілін қазақтандыру туралы депутаттық сауал жолдап, кино түсіру кәсібіне лицензия орнатуды ұсынды.

- Кино дұрыс мақсатта пайдаланылса, ұлтты біріктіретін құралға, бұрыс мақсатта пайдаланса, атом бомбасынан да қауіпті қаруға айналатыны сөзсіз. Сол себептен қазіргі қазақ киносына, көркем фильмдердегі әлеуметтік-лингвистикалық мәселелерге бейжайқарауға болмайды. Қазақша киноның тілі көркем, шұрайлы, ана тілімізде сөз саптау үлгісіне лайық болуға тиіс. Кеңес заманының өзінде қазақ фильмдері осы талапқа жауап берді.

Өкінішке қарай, қазіргі қазақ киносының тілі туралы жағымсыз пікірлер, қарсылыққа толы ашу-ыза белең алды. Қазіргі қазақ киносында тіл мәселесі тым өзекті. Себебі атауы қазақша болғанмен, кейіпкерлері таза қазақ тілде сөйлемейтін, тілі алашұбар, жеңіл әзіл мен арзан күлкіге құрылған, анайы сөздер мен азғындыққа толы фильмдердің көбеюі өте қауіпті. Бұл үрдіс осылай жалғаса берсе, таяу уақытта қазақ тілінде түсірілген киноны таппай қалуымыз да мүмкін, - делінген сауалда.

Депутат тілі шұбар фильмдер қазақ тілінің табиғи даму үдерісін кері бағытқа бұрып бара жатқанын айтады.

- Таза қазақ тілінде жазылмаған, шетелдік жат ұғымдағы сценариден түсірілген, көркемдік деңгейі ұлттық танымымызбен сәйкеспейтін, жат мәдениеттің кодымен сөйлейтін, кейіпкерінің аты мен түрінен басқа қазақтың өзі жоқ. Көркем фильмдер өскелең ұрпақтың руханиы талғамына кері әсер етіп жатыр. Аралас тіл ұрпақтан-ұрпаққа берілген сайын анатілінің рөлін атқарып, тілдің бастапқы құрылымы өзгеріске ұшырайды. Осылайша қазақ тілі таза нұсқасынан алыстап, күрделі тілдік нормаларын жоғалтуы мүмкін. Мұндай жағымсыз жағдай қазақша үйренгісі келгендердің де дағдыларына теріс ықпал етеді, - дедіол.

Алматыда жолды жауып, намаз оқыған 30-дан астам адам жазаланды Шымкентте жаңа қосылған шырша өртеніп кете жаздады «Хас сұлудың өзі»: Мақпал Жүнісова жаңа образымен ел назарын өзіне аударды (ФОТО) «Танымал адамдарды бопсалаған»: Атышулы QirSabyn анонимді Telegram-арнасын құрғандар қамауға алынды «Анамнан айырмаңыздаршы»: Қаржаубай Нұрымовтың жиені қамауға алынған анасына араша сұрады (ВИДЕО) «Алимент төлемейді»: Маңғыстау облысының әкімі некесіз туған ұлы бар екені туралы қауесетке жауап берді Енді тәліптер Ресей үшін «лаңкес ұйым» саналмайды Ұлттық экономика министрі Байбазаров қызметінен кетті Қостанай облысында су тасуына байланысты жол жабылды Еліміздің 16 облысында ауа райына байланысты ескерту жарияланды Астана көшелері қашанғы су астында қалады? «Аңыз адам» дей беріңдер»: Қайрат Нұртастың анасы халыққа алғыс айтты «Қазақстанда ақша қалдырып кетуі керек»: Маңғыстау облысында казинолар ашылмақ Еліміздегі сақтандыру компаниялары биыл қанша табыс тапты? 3 жасар баланың көзіне пышақ кіріп кетті Рыбакина «тәубесіне» келе бастады ма? Әкімдік алдында өзін өртеп жіберген адамға қатысты Маңғыстау әкімі түсінік берді «Димаштың әнін Заттыбек айтса»: танымал әзілкеш Заттыбектен кешірім сұрады Ұлттық спорт ойындарын өткізетін дұрыс нысан да жоқ – депутат «Бәрі бітті!»: Меруерт Түсіпбаева жеке өміріне нүкте қойды