Қазақ киносында тіл мәселесі өзекті  - сенатор

19.12.2024, 16:43
653
Қазақ киносында тіл мәселесі өзекті  - сенатор SMARTNEWS.KZ коллажы / Дана Асылбек

Сенатор Руслан Рүстемов Премьер-министр Олжас Бектеновке елдегі кино тілін қазақтандыру туралы депутаттық сауал жолдап, кино түсіру кәсібіне лицензия орнатуды ұсынды.

- Кино дұрыс мақсатта пайдаланылса, ұлтты біріктіретін құралға, бұрыс мақсатта пайдаланса, атом бомбасынан да қауіпті қаруға айналатыны сөзсіз. Сол себептен қазіргі қазақ киносына, көркем фильмдердегі әлеуметтік-лингвистикалық мәселелерге бейжайқарауға болмайды. Қазақша киноның тілі көркем, шұрайлы, ана тілімізде сөз саптау үлгісіне лайық болуға тиіс. Кеңес заманының өзінде қазақ фильмдері осы талапқа жауап берді.

Өкінішке қарай, қазіргі қазақ киносының тілі туралы жағымсыз пікірлер, қарсылыққа толы ашу-ыза белең алды. Қазіргі қазақ киносында тіл мәселесі тым өзекті. Себебі атауы қазақша болғанмен, кейіпкерлері таза қазақ тілде сөйлемейтін, тілі алашұбар, жеңіл әзіл мен арзан күлкіге құрылған, анайы сөздер мен азғындыққа толы фильмдердің көбеюі өте қауіпті. Бұл үрдіс осылай жалғаса берсе, таяу уақытта қазақ тілінде түсірілген киноны таппай қалуымыз да мүмкін, - делінген сауалда.

Депутат тілі шұбар фильмдер қазақ тілінің табиғи даму үдерісін кері бағытқа бұрып бара жатқанын айтады.

- Таза қазақ тілінде жазылмаған, шетелдік жат ұғымдағы сценариден түсірілген, көркемдік деңгейі ұлттық танымымызбен сәйкеспейтін, жат мәдениеттің кодымен сөйлейтін, кейіпкерінің аты мен түрінен басқа қазақтың өзі жоқ. Көркем фильмдер өскелең ұрпақтың руханиы талғамына кері әсер етіп жатыр. Аралас тіл ұрпақтан-ұрпаққа берілген сайын анатілінің рөлін атқарып, тілдің бастапқы құрылымы өзгеріске ұшырайды. Осылайша қазақ тілі таза нұсқасынан алыстап, күрделі тілдік нормаларын жоғалтуы мүмкін. Мұндай жағымсыз жағдай қазақша үйренгісі келгендердің де дағдыларына теріс ықпал етеді, - дедіол.

Рим папасы Путин мен Зеленскийге келіссөзді Ватиканда өткізуді ұсынды Атыраулық еркек бес жыл бойы өгей қызын зорлап келген «Соғыс тоқтамайды»: Украина мен Ресей арасындағы келіссөз екі сағатқа да созылмады Путин Қасым-Жомарт Тоқаевты туған күнімен құттықтады Ақтөбеде бизнесмендерді бопсалаған «Антикор қызметкері» ұсталды Бүгін бірнеше өңірде ауа райына байланысты ескерту жарияланды «Қыздың бәрін ғашық қылған»: Тамара Асар тәлімгер Мұхамеджан Тазабектің серілігін айтты (ВИДЕО) «Мәдинаға келіп-кетіп жүретін»: марқұм әншіге Болат Назарбаев зәулім үй сыйлағаны белгілі болды Free Fire алаяқтығы: Шымкенттік оқушы «үздік» ойын аккаунты үшін 2 миллион теңгеден айырылған Назарбаев мектебіне түскен оқушы қуаныштан жылап қалды (ВИДЕО) «Шоколад орнына телефон»: Павлодардағы түрмеге телефон жасырып кіргізбек болған Астанада жеңіл көлік жолдан өтіп бара жатқан баланы қағып кетті Жапонияда қылмыстық топ құрған өзбек жігіттер ұсталды (ВИДЕО) Ұлыбритания Ресейге қарсы санкцияларды күшейтуге шақырды «Шерзатты шатастырып ұрып кетіппін»: Сотта күдікті Белқожаев жауап беріп жатыр «Көзінің ішінде оқ бар»: Ақтауда 11-сынып оқушысын жасөспірімдер атып кетті «Келесі күні мектепке бардым»: Айыпталушы жасөспірім Шерзаттың отбасынан кешірім сұрады Танымал балуанның үйінде құлдықта болдым деген Мұқанның ісі тоқтатылды «Ақшаны алмадым»: Жамбылдық әйел асырап алған баласын оқтаумен ұрған Трамптың он бірінші немересі дүниеге келді